W ten sposób Nawrocki może stracić „władzę”. Senat pracuje nad rewolucyjną zmianą

Kontrowersje wokół prerogatywy prezydenta

Wśród 11 obszarów kompetencji urzędu prezydenta RP wymienianych przez Kancelarię znajduje się jedna, która wywołuje szczególne emocje. Dotyczy ona prawa łaski – prerogatywy, która zdaniem wielu podważa podstawowe społeczne poczucie odpowiedzialności i sprawiedliwości. Pismo, którym aktualnie zajmuje się Komisja Petycji w Senacie RP, wskazuje, że nadzwyczajne uprawnienie prezydenta do uniewinniania mimo wyroku sądu stanowi poważny problem. Rosnące grono prawnych autorytetów apeluje o pilne zmiany w tym zakresie.

Mniej kompetencji dla prezydenta?

Radca prawny Mateusz Bogucki, członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie, wystąpił do Senatu z petycją postulującą usunięcie z Konstytucji RP artykułu 139. Ten przepis dotyczy prezydenckiej prerogatywy wyłącznego prawa do ułaskawiania, które może nastąpić nawet wbrew orzeczeniu sądu. Bogucki podkreśla, że wieloletnia praktyka stosowania prawa łaski wskazuje na problemy niezależne od przynależności partyjnej prezydentów, którzy niejednokrotnie wykorzystywali tę możliwość w sposób kontrowersyjny.

W swoim wpisie na LinkedIn z 13 sierpnia zauważa:

„Moim zdaniem wiele lat funkcjonowania tej instytucji wskazuje, że problem z jej stosowaniem występuje niezależnie od opcji politycznej.”

Senat zajmuje się petycją w sprawie zmian w Konstytucji

Dokument wpłynął do Senatu 13 czerwca 2025 roku, a już 24 czerwca został przekazany do Komisji Petycji. Zajmie się ona opiniowaniem tematu. Z analizy dokumentacji wynika jasno:

„Ułaskawienie, stanowiąc wyjątek od zasady równości wobec prawa, podważa fundamenty demokratycznego państwa prawnego oraz narusza trójpodział władzy.”

W praktyce oznacza to, że prawo łaski ingeruje w niezawisłość i samodzielność władzy sądowniczej, umożliwiając prezydentowi ingerencję w wymiar sprawiedliwości. Bogucki przypomina przy tym, że z dotychczasowej praktyki wynika nadużywanie tego prawa przez prezydentów różnych opcji, prowadzące do „kontrowersyjnych ułaskawień”.

Dlaczego nowelizacja nie wystarczy?

Mecenas Bogucki został poproszony o opinię na temat ewentualnej nowelizacji ustawowej lub doprecyzowania odpowiednich przepisów Konstytucji, które ograniczyłyby zakres prerogatywy prezydenckiej, zamiast jej całkowitego zniesienia. Podkreśla jednak, że nie rozwiązałoby to problemu:

„[…] z założenia prezydent powinien mieć swobodę w stosowaniu prawa łaski.”

Dodatkowo na mediach społecznościowych zauważył:

„W Stanach Zjednoczonych jest jeszcze gorzej. Prezydent Biden ułaskawił na przyszłość całą najbliższą rodzinę. Inna szerokość geograficzna, te same problemy. Zatem instytucja jest wadliwa, a nie ludzie, którzy ją stosują.”

Pierwszy „test” nowego prezydenta Karola Nawrockiego

W najbliższym czasie czeka nas ważny sprawdzian, jak nowy prezydent Karol Nawrocki odniesie się do kwestii prawa łaski. Już teraz z całej Polski słychać apele o skuteczne i odpowiedzialne zarządzanie tą prerogatywą, które uwzględni zasady sprawiedliwości i równowagi w państwie prawa.